نوشتار ماه  (گاه بگاه)

 

 آدم ربائی، گانگسترها، ابرقدرت‌ها،

و حکومت‌های وابسته و خودکامه

 

امروز شاهد برپا خاستن عده‌ی کثیری از هم میهنان شجاع مان در سراسر کشور هستیم. پشتیبانی از مردم خوزستان و اعتراض به حکومت چپاولگر و بی وجدان، وظیفه هر ایرانی با شرف و میهن دوست است.
زمان آن فرارسیده که با نافرمانی خشونت پرهیزِ مدنی،
تکلیف خودمان را با رژیم فرقه گرا، مشخص کنیم.

ادامه نوشتار

 

کتاب فروردین ماه  ۱۴۰۰

خاطرات سیاسی خلیل ملکی

با مقدمه همایون کاتوزیان

خلیل ملکی، از یایه گذاران مکتب سوسیالیست ایرانی است؛ تلاشگری که با از خودگذشتگی، هستی اش را در این راه گذاشت . ملکی پیوسته باور داشت که در هیچ شرایطی نباید دست روی دست گذاشت و ساکت نشست،( بلکه در هر زمان و در حدود امکانات موجود) بایستی چراغ مبارزه و کوشش سیاسی – اجتماعی را به نحوی روشن نگاه داشت. ملکی می نویسد : ” پاک و صاف بودن هدف ما اجازه می داد که برای رسیدن به هدفهای مشروع به وسائل نامشروع نیاز نداشته باشیم.” … کاتوزیان در مقدمه ی کتاب “خاطرات خلیل ملکی” می نویسد: ” ملکی آنقدر در عمر خود از افراد گوناگون – اغلب از نزدیک ترین کسانش – نامردی، بی انصافی، حق ناشناسی، بی مروتی و حتی بی رحمی دیده بود که اغلب زیر لب زمزمه می کرد:

ز بس که مرد مک دیده، دیده مردم بد کنون به مرمک دیده، سوء ظن دارم!

 

کتاب اسفند ماه  ۹۹

معمای هویدا

عباس میلانی

شاه به امید تطمیع موج فزاینده ی انقلاب، به بازداشت هویدا فرمان داد. اما آن موج تطمیع پذیر نبود. دیری نپایید  که در ۱۶ ژانویه ۱۹۷۹ شاه و خاندان سلطنتی از ایران گریختند.  امید واقع بینانه ی بازگشتی هم در کار نبود. در عین این که بسیاری از مایملک شخصی خویش، از جمله سگ سلطنتی را، با هواپیما به همراه بردند، اما هویدا را که به مدت سيزده سال نخست وزير معتمد شاه بود، در ایران واگذاشتند.

 

کتاب بهمن ماه  ۹۹

اختناق ایران

مورگان شوستر

ترجمه  حسن افشار

 

“ویلیام مورگان شوستر.. جوان آمریکایی دنیا دیده ای با کوله باری از تجربه کاری در کوبا و فیلیپین بود که در 1911.. یعنی حدود پنج سال بعد از انقلاب مشروطه به درخواست دولت ایران برای سروسامان دادن به امور مالی کشور به این دیار آمد و هشت ماه بعد… با اولتیماتوم روس ناچار به ترک ایران شد… نوشته شوستر گویی از دل برآمده باشد سخت بدل می نشیند.  دلسوختگی نویسنده که در جای جای اثرش پیداست هر ایرانی وطن دوستی را متاثر می کند.”

 

کتاب دی ماه  ۹۹

تیمورتاش

در صحنه سیاست ایران

تحقیق و نگارش دکتر باقر عاقلی

رضا شاه که بیشتر زندگی خود را در سربازخانه گذرانده بود به آداب و رسوم دربار آشنائی نداشت و به یک معلم و مربی نیاز داشت. “شاه هنوز نمی دانست فرق بین کاردار و وزیرمختار چیست؟  وظایف کنسول چه می باشد؟ اتاشه اقتصادی چه وظایفی دارد؟”….  حتی پوکر و رامی هم باید یاد می گرفت که اگر نیاز بود با سران کشورهای بزرگ برای سرگرمی پشت میز بنشیند و ورق بازی کند. تیمورتاش حتی باید طرز غذا خوردن و کارد و چنگال بدست گرفتن را به شاه می آموخت. 

 

کتاب آذر ماه  ۹۹

خاطرات شاپور بختیار

نخست وزیر ایران (۱۳۵۷)

ویراستار حبیب لاجوردی

 

سازمان امنیت وظیفه داشت که نگذارد یک نیروی اصیل ملی که وابسته نباشد، پا بگیرد. حتی یک حزب که طرفدار مشروطه باشد، قبول نمی کرد، مگر اینکه خودش در آن کار دخالت داشته باشد، مگر اینکه اعضا را سازمان امنیت تعیین کرده باشد، … ما در تحت فشار یک رژیم به تمام معنا دیکتاتوری – فاشیستی بودیم. هیچ تردیدی نیست.

 

کتاب آبان ماه  ۹۹

خاطرات ابوالحسن ابتهاج

بکوشش علیرضا عروضی (دو جلد)

اتهاماتی که علیه تیمورتاش مطرح کرند پوچ و بی اساس بود.

کار تیمورتاش و قدرتی که پیدا کرده بود حسادت عده زیادی، منجمله خود رضاشاه، را بر انگیخت و دشمنان زیادی پیدا کرد.

بعد از سفرش به انگلیس و شوروی مورد سوءظن رضا شاه قرار گرفت و دشمنانش هم تهمت های بی پایه ای به او میزدند مبنى بر اینکه با روسها ساخته است و میخواهد رژیم را تغییر بدهد. البته همه ی این اتهامات زمینه سازی برای از بین بردن او بود…طولی نکشید که رضا شاه او را معزول کرد و …به زندان انداختند و از بین بردند.

 

کتاب مهر ماه  ۹۹

 

انقلاب ایران در دو حرکت

نوشته مهندس مهدی بازرگان

 

مهدی بازرگان در مورد “عنصر مذهب بجای ملت و مملکت” می نویسد:

” اولین تمایز و توسعه خط مشی امام، توجه خاص به اسلام و مسلمانان بود و کنار گذاشتن یا فرعی شناختن ایران و ایرانیان بود.

اختلاف بین ایشان و پیروان نزدیکشان، با ما و اکثریت مبارزین سالیان گذشته و شرکت کنندگان در راه پیمائیها، …

1) نفی ملی گرائی و ملیون و یکنوع نهضت ضد ایران.

2) مکتب گرائی و انحصار گری.

3) صدور انقلاب و اسلام.

4) اداره امور کشور و اجرای برنامه های عمومی بدست روحانیت و فقها.

 

هدف دولت موقت: “خدمت به ایران از طریق اسلام” بود؛

در حالیکه آقای خمینی دنبال “خدمت به اسلام از طریق ایران” بود.

 

کتاب شهریور ماه  ۹۹

یادداشت های اسدالله علم

ویرایش و مقدمه مشروحی در بارۀ شاه و علم از علینقی عالیخانی

“نمایندگان پارلمان نیک میدانند که از سوی دستگاه شاه دست چین شده اند و باید تنها به او سرسپردگی داشته باشند.  در نتیجه در مورد مسائلی مانند انتخاب نخست وزیر و وزیران ، بودجه، سیاست خارجی و دفاعی، نقش آنان چیزی مگر صحه گذاردن بر تصمیمهای شاه و تکنوکراتهای او نیست….. سران ، سیاستمداران و سفیران کشورهای بزرگ و یا مهم از نظر ایران ، میدانند که مسائل اصلی را باید با شاه در میان نهاد و تماس با وزارت خارجه و یا دستگاههای دیگر سودی ندارد.”

 

کتاب مرداد ماه  ۹۹

مأموریت در ایران

بقلم ویلیام سولیوان

 (آخرین سفیر آمریکا در رژیم پهلوی)

ترجمه محمود شرقی

توهم شاه در مورد اعتراضات گسترده ی مردم:

وسعت و مهارت و پیچیدگی اعتراضات، حتی از عهده ی “کی جی بی” (ضد اطلاعات شوروی)

به تنهائی خارج است، باید با شرکت و همراهی ضد اطلاعات انگلیس و آمریکا باشد.

 

کتاب تیر ماه  ۹۹

غرور و سقوط

نوشته سر آنتونی پارسونز

(آخرین سفیر انگلیس در رژیم پهلوی)

ترجمه دکتر منوچهر راستین

رونق اقتصادی که در اوايل سال ۱۹۷۴ آغاز شد تنگنا ها و تضاد هایی را نیز با خود همراه داشت.

تزریق ناگهانی در آمد های هنگفت حاصله از افزایش قیمت نفت در دسامبر سال ۱۹۷۳،

بدون افزایش سطح تولید، تعادل عرضه و تقاضا را در بازار ایران بر هم زد و به تورم و گرانی بیسابقه ای انجامید

که نرخ آن باعترافات مقامات دولتی در حدود بیست در صد در سال و عملأ خیلی بیشتر از آن بود

سیستم ابتدایی راه آهن ایران برای حمل کالا های مصرفی و وارداتی کافی نبود

و بنادر کوچک ایران ظرفیت پذیرش کشتی هایی را که کالا های سفارشی از خارج را به ایران حمل می کردند نداشت

کتاب خرداد ۹۹

پاسخ به تاریخ

نوشته ی محمد رضا پهلوی

 

این کتاب خاطرات و زندگینامه محمدرضا پهلوی است.

در مورد اختیارات شاه میگوید: “فراموش نباید کرد که پیش از اصلاح قانون اساسی در سال 1328 پادشاه دارای اختیارات کافی برای رهبری امور مملکتی نبود.

  پس از این اصلاح و کسب اختیار انحلال مجلس، من توفیق یافتم بعد از حکومت مصدق، دولتهای جدی، میهن پرست و پرکاری را مصدر امور نمایم”

کتاب اردیبهشت ۹۹

 

یکرنگی

شاپور بختیار

 

پادشاه در مقابل فشار مردم کوچه و بازار خود را تنها می دید.

با این همه دفع الوقت می کرد. در انتظار چه بود؟ به ظن قوی برایش مشکل بود.

پس از آن که سالها ما را نالایق و مزاحم خوانده بود، حالا دست نیاز به سمت ما دراز کند

 و آشکارا بگوید «من به یاری شما محتاجم»

کتاب فروردین ۹۹

کلیات میرزاده عشقی

تهیه علی اکبر مشیر سلیمی

خاکم به سر، ز غصه به سر خاک اگر کنم/ خاک وطن که رفت، چه خاکی به سر کنم؟

من آن نیم به مرگ طبیعی شوم هلاک/ وین کاسه خون به بستر راحت هدر کنم

معشوق عشقی ای وطن ای عشق پاک من/ ای آن که ذکر عشق تو شام و سحر کنم

عشقی در سن ۳۱ سالگی در سال ۱۳۰۳ به دستور رضا شاه پهلوی ترور شد.

کتاب اسفند ماه

تاریخ سیاسی بیست‌ و پنج‌ سالۀ ایران

(از کودتا تا انقلاب)

تألیف سرهنگ غلامرضا نجاتی

 

بررسی رویداد ها و جریان های سیاسی نیم قرن  اخیر و ترسیم روشن و مستندی از زوایای پنهان تاریخ معاصر ایران، بویژه دوران بیست و پنج ساله بین کودتای 28 مرداد 1332 و پیروزی انقلاب اسلامی یک ضرورت مهم فرهنگی و اجتماعی است.

نهضت ضد استعماری مردم ایران، یک رویداد اتفاقی و بدون مقدمه نبود، بلکه همانند همه ی جنبشها و انقلابها، به دنبال یک سلسله مقتضیات ناشی از تحولات اجتماعی و جهانی پس از جنگ جهانی دوم، به صورت یک ضرورت تاریخی بوجود آمد و به پیروزی های بزرگی منتهی گردید. شکست نهضت نیز ناگهانی و بدون مقدمه نبود و علل و عوامل چندی مو جبات آن را فراهم ساخت.

کتاب بهمن ماه

پدر، مادر، ما متهمیم

دکتر علی شریعتی

ای پدر من، ای مادر من!
دین تو، مذهب تو و همه اعمالی که بنام دین و مذهب انجام می دهی و همه عقایدی که بنام دین و مذهب داری، همه اش بیهوده و زیان آور است!
… دین تو عبارت است از یک نیرویی که ترا از دنیا … غافل می کند و همه دلهره و وسواس و ترس و کوشش و مسئولیت و تلاش ترا متوجه مرگ و بعداز مرگ می کند، و من بعنوان جوان امروز، روشنفکر امروز، تحصیل کرده امروز، به “پیش از مرگ” کار دارم، و دین تو هیچ سخنی درباره پیش از مرگ بمن نگفته، به تو هم نگفته، تو هم نمی دانی، ،…

کتاب دی ماه

سازگاری ایرانی

نوشته مهندس مهدی بازرگان

از ترکیب تأثیرهای مستقیم بردباری، نوسنهای زندگی، و زمینگیری این خصلت کلی و عمیق در ایرانی پیدا شده است که بعنوان یک سیستم دفاعی خود را با شرایط گوناگون زمان و مکان منطبق نماید و بهر سختی و مشقت و احیانن (احیانا!) بهر ننگ و نکبت تن دهد در سرما و گرما بسوزد، با فراخی و تنگی بسازد، با دوست و دشمن کنار آید، آقائی کند و نوکری … برای آن که سر جای خود زنده بماند!

کتاب آذر ماه

خاطرات پرویز راجی

( آخرین سفیر شاه در لندن)

پرویز راجی می نویسد: “شاه و همه کسانی که شبیه من در اردوگاه شاه قرار دارند،

چکونه می توانیم مدعی داشتن غرور ملی باشیم، در حالی که از مردم مملکت بریده ایم

و با عجز و لابه از کشورهای غربی تقاضای حمایت از خود را داریم؟”

کتاب مهر ماه

 

۵۰ سال نفت ایران

نوشته مصطفی فاتح

 

“… من تماس بیشتری با رجال خودمانی پیدا کردم و به تحقیق دانستم که بیشتر طبقه ی حاکمه ی ایران از وزیر و وکیل و نامه نگار و رجال و سیاستمداران … میهن و دین و ملک و وجدان برایشان پشیزی ارزش ندارد. معبود و مقصود آنها زور و زر است و هر کس مقاصد پلید آنها را تأمین کند بنده وار در خدمتش میایستند و دروغ و تقلب و ریاکاری … اشخاصی را شناختم که حاضر بودند منافع کشور خود را فدای پول نموده و از هیچگونه پستی و فرومایگی روگردان نباشند.”

 

کتاب شهریور ماه

 

 دو قرن سکوت 

سر گذشت حوادث و اوضاع تاریخی ایران در دو قرن اول اسلام

از حمله عرب تا ظهور دولت طاهریان

نوشته دکتر عبدا الحسین زرین کوب

پیروان پیامبر عرب، از پایداری و مقاومتی که ایرانیان در دفاع از کشور و کیش خویش نمودند چنان در خشم بودند که چون دست یافتند هر چیز را که موجب تقویت ملیت و فرهنگ و تمدن دانستند، تخریب و نابود ساختند. شهرها را با خاک یکسان … و کتب علمی، تاریخی، هنری و مذهبی را بدون استثنا سوزاندند و نابود کردند.

از تاریخ ایران، سر جان ملکم

 

کتاب مرداد ماه

جامعه شناسی خود کامگی

تحلیل جامعه شناختی ضحاک مار دوش

نوشته علی رضا قلی

…نظام سیاسی ایران از میان انواع نظام های شناخته شده، نظام خود کامگی بوده است، یعنی نظامی که به ظاهر یک نفر، بدون ضابطه و قانون، خواسته های خود را تحمیل می کند…

فردوسی در داستان “ضحاک مار دوش” دو مار را که مغز انسان ها  خورا کشان است نماد این خود کامگی قرار می دهد…

اما چه میشود که ریشه  های خود کامگی همچنان در اعماق تاریخ ما می پاید و می ماند؟

این کتاب از خلال هزار تو های تاریخ دیر سال ایران و ایرانیان ، به جست و جوی علل و عوارض دیر پایی و ماندگاری خود کامگی در نظام سیاسی و فکری می پر دازد و با جست و جو در اخبار و احوال تاریخی و با توجه به نظریه های  نوین جامعه شناسی سعی در یافتن و تبیین و تعریف آبشخور خود کامگی دارد.

 

کتاب تیر ماه

امیر کبیر و ایران

نوشته فریدون آدمیت  

 

میرزا تقی خان امیر کبیر ، به مدت  سه سال و سه ماه، صدر اعظم ایران بود.  

واتسون، منشی سفارت انگیس می نویسد :”امیر نظام به همان اندازه پر کار بود که غیرت مسئولیت داشت؛

 روز ها و هفته ها می گذشت که از بام تا شام کار میکرد و نصیب خود را همان وظیفه ی مقدس می دانست و دشواریها و نیرنگها نیز او را از کار سست و دلسرد نمی ساخت.”

درستی و راست کرداری از مظاهر دیگر استحکام اخلاقی اوست. از این نظر فساد ناپذیر بود. 

دکتر پلاک اتریشی می نویسد:

“ پولهایی که می خواستند به او بدهند و نمی گرفت،خرج کشتنش شد”

 امیر کبیر در حمام فین به دستور ناصرالدین‌شاه به قتل رسید.

کتاب خرداد ماه

جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲

نوشته سرهنگ غلامرضا نجاتی

کودتا ی۲۸  مرداد، گذشته ازآ ثار ونتایج آن، یکی از رویداد های عبرت انگیز زمان است و همواره بصورت یک ننگ و شرمساری در تاریخ باقی خواهد ماند.

 شرمساری برای ملتی که در مبارزه بزرگ ضد استعماری خود، امپراطوری بریتانیا را به زانو در آورد و آوازه ی جنبش او، ملل ستم دیده زیر یوغ استعمار را، درآسیا و افریقا بیدار ساخت ولی در پیکار نهایی ایستادگی نکرد و به آسانی درصحنه نبرد عقب نشست.

کتاب اردیبهشت ماه

 

جامعه شناسی نخبه کشی

 نوشته علی رضا قلی

 

ایا تغییر و اصلاح در ساخت و بافت جوامع به‌دست نخبگان و از بالا انجام می‌شود یا بر اثر تحول در زمینه و بستر اجتماعی و از پایین؟
در دو سده‌ی اخیر برخی‌از نخبگان سیاسی ایران می‌خواسته‌اند در ساخت و بافت جامعه‌ای که بر صدر آن قرار می‌گرفته‌اند اصلاحاتی بکنند و تغییراتی دهند. گرچه اینان در وجدان تاریخی توفیقاتی به‌دست آوردند و نامشان به‌نیکی بر صفحه‌ی روزگار برجا ماند اما خود قربانی خواست‌ها و بستر نامساعد اجتماعی شدند. نمونه‌ی بارز آن میرزاتقی‌خان امیرکبیر است و پیش‌از او میرزا ابوالقاسم‌خان قائم‌مقام و پس‌از او دکتر محمد مصدق. این سه‌تن نه در خواست و اراده تنها بودند و نه در نتیجه‌ای که عایدشان شد.
در این کتاب عوامل و عوارض درونی و بیرونی و روشهای بیرون‌رانده‌شدن اینان از گود بررسی و سعی شده است عوامل و موانع توسعه‌ی سیاسی و اجتماعی ایران شناخته شود.

کتاب فروردین ماه

 

جامعه شناسی خودمانی

نوشته حسن نراقی

 

نویسنده بر این باور است که علت اصلی عقب ماندگی ایران تنها مربوط به همسایه ها، استثمار ابرقدرتها، یا تاثیر دولتهای معاصر نیست، بلکه مربوط به، تربیت، شخصیت اخلاقی، صفات و خوی ایرانیان است و …